Ambachtelijke bedrijven De Pijp luiden noodklok om betaalbare werkruimtes

Ze verrijken de buurt en zijn een aanwinst voor het straatbeeld. Maar helaas verdwijnen elk jaar ambachtslieden uit De Pijp die daar soms al decennia zitten. De belangenvereniging Made in De Pijp luidt de noodklok. “De kwestie is urgent geworden”, stelt voorzitter Daan Schermerhorn. Medebestuurslid Irini Schrijer knikt instemmend. Daan noemt ‘Stadshout’ als voorbeeld. De houtbewerkers van werkplaats Stadshout zaten in de 2e Jan van der Heijdenstraat tot het pand waarin zij waren gevestigd, werd gerenoveerd. “Het pand werd verkocht en moest inderdaad hoognodig worden opgeknapt maar daarna werd de huur met 350 procent verhoogd, 350 procent…” En dat is niet op te brengen, erkent Irini. “De huur ging van zo’n 850 euro in de maand naar 2975 euro in de maand.

De bedrijven van de ambachtslieden in De Pijp worden al jaren in hun bestaan bedreigd, weet Daan. “Winkelpanden worden woningen, huren schieten omhoog. Als vereniging hebben we het nu tot speerpunt gemaakt.” Toch was dat niet de reden waaruit de ambachtsvereniging Made in De Pijp is ontstaan. “De vele houtbewerkers in de buurt kenden elkaar al. Het waren de meer bij elkaar bekendstaande collega’s die toch al bij elkaar over de vloer kwamen en samenwerkten. Die hebben zich verenigd. Het is een soort van club van gelijkgestemde handwerkmensen die graag met elkaar in gesprek gaan, omdat ze elkaar begrijpen. Langzaam maar zeker is het een officiële vereniging geworden met meerdere beroepsgroepen.”

Daan en Irini en eigenlijk alle leden van de vereniging Made in De Pijp hebben het idee dat men niet goed beseft hoe ambachtslieden functioneren. “We zijn geen winkeliers, die werken volgens een commerciëler model”, legt Irini uit. Het stadsdeel komt met ideeën en suggesties en is bereid mee te denken om de omzet te verhogen, maar in de praktijk werkt dat niet. “Een ambachtelijk bedrijf is meestal een eenmanszaak. Het is werken met veel passie, het is tijdrovend werk, intensief en fysiek. Een hoog inkomen zit daar niet aan vast. Je kunt niet zomaar je uurloon verhogen. Je zit vaak al aan je max. Je kunt maar een bepaald aantal uren werken en niet zomaar je productie verhogen of uitbreiden.” Vervelend is ook, volgens Daan, dat ambachtelijk werk wordt gezien als kunst en creativiteit. “Terwijl je je ook in het zweet staat te werken om een kast te bouwen, leer te bewerken of een hoogwaardig drukwerk op tijd te leveren.”

De beide bestuursleden zijn met het stadsdeelbestuur in dialoog om naar oplossingen te kijken, zodat ambachten kunnen worden behouden voor De Pijp. “Het gaat niet zozeer om de nering, want eigenlijk hebben de meesten van ons meer dan genoeg werk. Dat is echt niet het punt. Het gaat om de erkenning, hoe wij ons ambacht kunnen uitvoeren en wat we daarvoor nodig hebben. Het stadsdeel heeft stappen gemaakt, maar het zijn voornamelijk nog woorden.

In het beleidsplan staat dat een pand waarin een ambacht is gevestigd na renovatie opnieuw een ambacht moet huisvesten. In de praktijk komt daar echter niet veel van terecht. Wat zo stuitend is, is de herkenbaarheid dat ze zeggen dat ze er iets aan doen en er gebeurt niets. Ze komen op bezoek, beloven van alles en er verandert vervolgens niets.”

Irini gaat terug naar 2017, toen de vereniging met een e-mail voor het eerst een noodsignaal afgaf richting het stadsdeelbestuur. “Maar ja, toen kwam er net een wisseling van de wacht (gemeenteraadsverkiezingen, red), en het nieuwe bestemmingsplan moest nog worden aangenomen. Dus dat moest eerst worden afgewacht. Met die e-mail is letterlijk niets gedaan.” Die is waarschijnlijk onder op de stapel belandt en daar blijven liggen, verzucht Daan. “We hebben wel een gesprek gehad met Sebastiaan Capel (voorzitter DB stadsdeel Zuid, red) over het bestemmingsplan en duidelijk gemaakt dat het hoge nood is en ambachten vertrekken”, gaat Irini verder. “In dat gesprek werd duidelijk gemaakt dat het stadsdeel te weinig wettelijke middelen heeft om te handhaven.”

De crux is dat veel ambachtslieden over het algemeen in oude panden zijn gehuisvest die, erkennen beiden volmondig, om erger te voorkomen móeten worden gerenoveerd. Er is echter een verschil tussen opknappen en renoveren, oordelen ze, en dat maakt ook het verschil in toename van de huur. Daan: “Kijk voor renovatie eens wat deze bedrijven nodig hebben. Misschien is een kleine renovatie voldoende om de ambachtsman zijn werk te laten doen. Veel bedrijfjes zitten er al heel lang, ze zijn bereid en hebben ook de mogelijkheid om meer huur te betalen als een pand is opgeknapt.” Maar het is nogal een verschil of je van 850 naar 2975 euro huur gaat, of van 850 naar 1100 euro. Irini: “En soms wijzigt het bestemmingsplan dan ook nog eens, waardoor een bedrijf van bijvoorbeeld categorie 3 – dat meer geluid produceert, zoals metaalbewerkers – niet meer kan terugkeren in het pand.”

Wees alert aan de voorkant, benadrukt Daan nogmaals. “Ontwikkelaars maken van bedrijfspanden maar wat graag dure woningen en als dat bij winkelpanden gebeurt, wordt dat na renovatie nooit meer teruggedraaid. Wees alert bij het verstrekken van vergunningen voor renovatie. Elk jaar worden er wel ambachtslieden aangeschreven dat hun pand moet worden gerenoveerd en dat begint met de mogelijkheid om het bedrijf eruit te zetten. Het enige dat we vanuit de gemeente krijgen, zijn tools om dit aan te vechten. Maar ze doen er niets aan. We zijn niet in een klap allemaal de dupe, maar we willen wel de urgentie uitdragen. Zorg dat onze werkruimtes betaalbaar blijven. Ik denk dat de wil er wel is, maar de uitvoering laat te wensen over. Je zou verwachten dat als ze roepen dat ambachtelijke bedrijfjes in het stadsgezicht moeten blijven, ze zich dit zelf ook bewust zijn en actie ondernemen. Die beweging zie ik niet. Ik zie dat ze ons knuffelen, maar daar blijft het bij.”