Tientallen verlichte bootjes herdenken de overledenen
Je bent pas echt dood, als de mensen je vergeten zijn. Maar als het aan Machteld Barchjansen ligt, hoeft dat niet te gebeuren. Al elf jaar biedt zij met Allerzielen mensen de kans hun overleden dierbaren op waardige wijze te herdenken met verlichte bootjes in het Vondelpark. Dit jaar geeft ze ook jongeren tot 18 jaar een podium.
Een vijver vol verlichte bootjes, voorzien van onder meer bloemen en teksten. Het levert elk jaar een feeëriek tafereel op, al is de achterliggende gedachte minder sprookjesachtig dan je bij het beeld zou verwachten. Die verlichte bootjes op de grote vijver in het Vondelpark staan namelijk in het teken van dierbare overledenen. Maar er is natuurlijk niets mis mee om je verdriet of het gemis te vertalen naar een gedenkwaardig moment, waarbij dat verdriet en gemis sfeervol in beeld worden gebracht. En welke dag is daar beter geschikt voor dan Allerzielen op 2 november, een gedenkdag uit de westerse rooms-katholieke traditie waarop de overledenen worden herdacht.
Het was een momentopname in datzelfde Vondelpark, waardoor Machteld op het idee kwam. “Ik had een paar jaar daarvoor mijn ouders verloren en had twee jonge kinderen. Ik fietste door het Vondelpark en bedacht me, vreemd toch dat je slingers ophangt om bijvoorbeeld de verjaardag van de kinderen te vieren, terwijl ik een tas met verdriet meezeul waarmee ik niets doe. Je ziet in het park mensen op een bankje zitten, die misschien ook wel een rugzak vol verdriet op hun rug hebben hangen. Maar dat zie je niet van elkaar.”
Natuurlijk, beseft ze, herdenken we en zien we elkaars verdriet op bijvoorbeeld een begraafplaats. Maar, zegt ze ook, zelf komt ze daar niet altijd heel licht en opgelucht vandaan. “Dus dacht ik: Hoe mooi zou het zijn als we dat iets meer in de openbaarheid kunnen laten zien, dat het zichtbaarder wordt en we er iets moois van maken. Een moment waarop we met z’n allen denken aan de dierbare overledenen die we missen. Zonder dat we het extreem zwaar moeten maken. Het verdriet op zichzelf is al groot genoeg. Maar als we er nog iets van schoonheid aan verbinden, voelt het misschien fijn.”
Juist daarom vond ze de plek midden in het Vondelpark ook zo mooi. Er komen veel mensen. Iedereen fietst er doorheen, er zijn hardlopers, mensen die hun hond uitlaten en wandelaars. “Ik wilde het verdriet meer een gezicht geven. Ik dacht aan iets met een vijver, water, bootjes en lichtjes en zo is het idee ontstaan en heeft het zich ontwikkeld. En nu is het de komende 2 november alweer voor de twaalfde keer.” Dan is iedereen weer welkom om een bootje met een lichtje en desgewenst iets persoonlijks op het water te zetten. “Jong, oud, alleen of met meerderen, iedereen die te maken heeft gehad met het verlies van een dierbare is van half zeven tot half negen ’s avonds welkom op de tijd die hen het beste uitkomt en vertrekt weer als het hen uitkomt. Het maakt mij niet uit. Er zijn geen rituelen of een uitgebreid programma met sprekers. Ik houd het in dat opzicht klein.”
Voor dit jaar heeft Machteld iets nieuws bedacht en wil ze jongeren meer bij Allerzielen betrekken. Het was haar al opgevallen dat er ’s avonds ook altijd veel kinderen bij aanwezig zijn. Vanuit haar achtergrond als rouw- en verliesbegeleider voor kinderen, wilde ze daar iets mee. “Kinderen hoef je niets uit te leggen, die snappen bijvoorbeeld heel goed de bedoeling van zo’n bootje. Volwassenen zijn dan toch een stuk gereserveerder. Hoe mooi zou het zijn om het onzichtbare verhaal van die kinderen meer naar voren te halen. Meer om te laten zien hoe de belevingswereld van kinderen is die een dierbare moeten missen.” Dus plaatste ze de oproep Wie mis jij?, waarmee ze jongeren tot achttien jaar opriep iets in te sturen; een tekst, een tekening of een knutselwerk.
Het resultaat wordt in de middag van Allerzielen naast de vijver tentoongesteld op schildersezels, zodat iedereen het kan bekijken. Afhankelijk van de weersomstandigheden blijven de inzendingen tot in de avond staan. “Als het stormt of regent, gaan ze eerder weg”, aldus Machteld. “Anders dan de bootjes, die gaan we de volgende dag weghalen. Al zijn we altijd wel een paar dagen bezig om alle bootjes uit het water te vissen. Maar er blijft niets achter in de vijver.” Behalve de herinneringen aan dierbaren, die zullen daar altijd blijven ronddobberen.
Allerzielen in het Vondelpark is op woensdag 2 november.
Meer informatie: www.allerzieleninhetvondelpark.nl