Fiori musicali del barocco ebraico

Ter gelegenheid van de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust presenteert het Italiaans Cultureel Instituut in samenwerking met de Italiaanse vereniging van vrienden van de universiteit van Jeruzalem het concert Fiori musicali del barocco ebraico – Muzikale bloemen uit de joodse barok door Ensemble Salomone Rossi op woensdag 25 januari 2023 om 20.00 uur in de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente, Zuidelijke Wandelweg 41, Amsterdam.

Ensemble Salomone Rossi werd in 1991 opgericht door violiste Lydia Cevidalli met als doel de joodse bijdrage aan de muziek van de westerse wereld te onderzoeken. Het ensemble bestaande uit Nicolò Balducci, sopranist, Lydia Cevidalli en Jamiang Santi, viool en altviool, Thomas Chigioni, cello en Giovanni Togni, klavecimbel verzorgde concerten op prestigieuze locaties zoals I Concerti del Quirinale in Rome, de Alessi zaal van het Palazzo Marino in Milaan, het Nationaal Theater in Belgrado, de Italiaans Synagoge in Istanbul, Effettobibbia in Bergamo, in de Verenigde Staten, Madrid, Cremona en een concerttournee door Frankrijk. De groep werkte mee aan een productie voor de BBC en werkt momenteel aan het Progetto Marcello, een project gericht op de integrale opname van de door de Venetiaanse componist Benedetto Marcello (1686-1739) op muziek gezette psalmen in zijn beroemde werk Estro poetico armonico. Ensemble Salomone Rossi heeft een aantal cd’s opgenomen die door pers en publiek zeer goed zijn ontvangen, waaronder Benedetto Marcello Psalms and Sonatas (Dynamics 2021) en Jewish Baroque music (Concerto Classic 2009).

Op het programma staat de uitvoering van Hishki, Hizki (Hebt zin en weest sterk) naar een tekst van Isaac Aboab da Fonseca, gebaseerd op Lied der Liederen en Kol Haneshama (Alles, wat adem heeft), de anonieme achttiende-eeuwse componist waarvan de laatste vers van Psalm 150 op muziek zette. Dit wordt gevolgd door een bloemlezing van de Liederen van Salomon van Salomone Rossi, uitvoerder en componist aan het Hof der Gonzaga’s in Mantua die de plaatselijke joodse gemeenschap waartoe hij behoorde nooit heeft verlaten, de eer had samen te werken met Claudio Monteverdi en wiens liederen in 1622 en 1623 werden gepubliceerd in Venetië in een elegante uitgave van de gebroeders Bragadini. Deze composities werden regelmatig uitgevoerd in de synagoge van Mantua en op joodse studieplaatsen in Mantua en Venetië, tot aan de invasie van het hertogdom Mantua in 1630 door keizer Ferdinand van Habsburg, die leidde tot vervolging, verbanning en verwijdering van de aldaar woonachtige joden.

Salomone Rossi was een alom gewaardeerde bespeler van de armviool en werkte mee aan de muziek voor de theaterproducties van acteur Leone de’ Sommi. Benedetto Marcello zet in Estro poetico armonico een parafrase van de eerste vijftig Psalmen van David op muziek en binnen dit werk verschijnen elf Intonazioni ebraiche – joodse intonaties – die hij had gehoord in de Sefardische en Asjkenazische synagogen die nog steeds bestaan in Venetië. Het is niet duidelijk waarom de musicus deze melodieën wilde opnemen in zijn composities die hij toevertrouwde aan mannelijke solostemmen, zonder enige instrumentale begeleiding, we weten niet eens precies wat de relatie was van de Venetiaanse edelman met de joodse gemeenschappen in Venetië en wat de betekenis was van deze culturele operatie, maar het is waardevol om te benadrukken dat deze elf intonaties ons intact zijn overgeleverd, terwijl in het algemeen het mondeling overgeleverde synagoge-erfgoed onderhevig is aan aanzienlijke wijzigingen of in vergetelheid is geraakt. Antonio Vivaldi, muzikaal symbool van Venetië, ontbreekt niet in het programma met een van zijn beroemdste composities uit Estro Armonico, een reeks concerten voor viool en strijkers met een zeer expressieve en virtuoze rol voor de viool. Het is geen toeval dat Marcello deels dezelfde titel overneemt en het bijvoeglijk naamwoord poëtisch toevoegt om zich te onderscheiden van Vivaldi’s werk.

Het concert is gratis toegankelijk, het is noodzakelijk te reserveren via de website van het Italiaans Cultureel Instituut.

Voor meer informatie: www.iicamsterdam.esteri.it

 

Programma

A.Caceres Hishki, Hizki voor zang, twee violen en basso continuo,

(17e-18e eeuw) gecomponeerd voor de inwijding van de Portugese

Synagoge te Amsterdam in 1675

Anoniem (18e eeuw) Kol Haneshama voor zang en basso continuo

Salomone Rossi uit Liederen van Salomon, 1628 en uit Sinfonie e

(1570-1630) Gagliarde, 1607

Sinfonia, Psalm Lammatseach al hagittit, Gagliarda

Zambalina, Psalm Haleluyah Haleli nafshi, Gagliarda Marchesina, Hashkivenu

G. F. Händel Triosonate in F-majeur voor twee violen en basso

(1685-1757) continuo op.2 nr.4

Larghetto, Allegro, Adagio, Allegro

Benedetto Marcello uit Estro poetico armonico, 1724-1727

(1686-1739) Aria’s en recitatieven uit Psalm 14 voor sopraan en basso continuo met Intonatie van de Spaanse joden over de Psalm “Odekhà ki ‘anitani”

Antonio Vivaldi Sonate voor twee violen en basso continuo op.1 nr.8

(1678-1741) Preludio, Corrente, Grave, Giga

Benedetto Marcello uit Estro poetico armonico, 1724-1727

Psalm 21 voor alt, violetta’s en basso continuo

Aria’s en recitatieven voor alt, twee violetta’s en basso continuo met Intonatie van de Duitse joden over het Gebed “Shofet kol ha’aretz”