Van de koeien in Italië naar de drukpers in Amsterdam
De geur van het papier, het kleurenpalet en de uitstraling. Als ambachtelijk drukker kan Daan Schermerhorn compleet gelukkig worden als er een prachtig eindproduct zogezegd ‘van de drukpers rolt’. Toen hij enkele decennia terug nog tussen de koeien stond in Umbria, kon hij niet bedenken ooit nog in Amsterdam een drukpers te bedienen.
Maar zoals in veel gevallen, ook bij Daan veranderde de liefde zijn levenspad. “Tja, grappig. Ik was boer in Italië en eigenlijk zou ik dat nog steeds willen zijn”, lacht hij. Maar ja, toen kwam hij de liefde van zijn leven tegen die vanuit Berlijn met hetzelfde idee naar Umbria was afgereisd. “We vonden elkaar leuk en dat resulteerde in een schitterend ongeluk, mijn dochter.” Die werd geboren in Berlijn, in de ogen van Daan destijds een grauwe, geestdodende stad. “Geen fijne plek, en Amsterdam is dat wel.”
En hier kwam hij om zijn gezin te onderhouden bij een drukkerij terecht en dat beviel dusdanig goed dat er een opleiding tot grafisch technicus aan werd gekoppeld. Twee dagen naar het grafisch lyceum, drie dagen werken. En omdat hij grote drukkerijen maar niets vond, belandde hij uiteindelijk bij drukker Willem den Hartog in De Pijp. “Zijn pensioen kwam gelijktijdig met het overlijden van mijn moeder die me een leuk zakcentje naliet, waarmee ik de drukkerij kon overnemen.” Zo veranderde drukkerij van eigenaar, al bleef de naam voortbestaan.
“Dat was in 2001 en in 2002 viel de bodem onder de grafische industrie weg en moest ik constant tegen de stroom in roeien. Wat er dan nog zo leuk aan is. Ik sta weliswaar niet meer aan de drukpers, maar op deze manier werken met beeld en tekst blijft spannend. Je steekt alles erin wat je weet, je moet je met honderdduizend dingen bezighouden om het drukproces goed te laten verlopen. Dat heeft me altijd scherp gehouden.” Daan Schermerhorn is waarschijnlijk een van de laatste ambachtelijke drukkers. Het is in deze tijd een kwestie van volhouden. “De kleine drukker op de hoek van de straat heeft, durf ik wel te beweren, geen toekomst meer door de andere productiemethodes die erbij zijn gekomen. Het is de teloorgang van onze grafische traditie en we hadden in Nederland een geweldige grafische traditie. De hoeveelheid en prijs is steeds meer een doorslaggevende factor geworden. Het gaat niet meer om de keus van het juiste papier, de kleur, de glans enzovoorts. Dit hier is een bastion waar dat nog wel gebeurt. Om te kunnen blijven bestaan, ben ik als eenpitter hier bij drukkerij Raddraaijer ingetrokken. Een bedrijf dat al veertig jaar bestaat en is gespecialiseerd in mooi drukwerk, kleine oplages boeken en schitterende posters.”
Toch zijn de moderne drukkers in zijn ogen ook enigszins ambachtelijke drukkers. “Het gaat om de kennis van beeld en kleur, hoe dat kan worden samengevlochten. Natuurlijk kan het snel en goedkoop. Je pakt een bepaald papier, zet een gigantische pers aan en binnen no time heb je 20.000 exemplaren en iedereen is blij. Maar als je als student van de Rietveld Academie een mooi project wilt maken, dan wil je dat hun idee goed op papier wordt vertaald. En daar begint dan het ambachtelijke.” En dat ambacht leidt ertoe dat er bijvoorbeeld een boek ligt in een kleine oplage, waarvan je beseft dat dat het mooiste is dat je maar kunt verzinnen. Met een mooie kaft, mooie bladen en heerlijk ruikend papier met een uitstekende kleurbalans, mijmert Daan. En dat hoeft, zegt hij dan, niet speciaal op een ouderwetse pers met hoogdruk. “Voor mij is het ambacht de vertaling van een idee naar papier zonder dat het idee wordt aangetast en iedereen – inclusief de drukker – meer dan tevreden is over het eindresultaat.”
“De meeste mensen die hier komen, hebben een bepaald idee van hoe het eruit moet zien en zo komt het er niet uit te zien als je het naar een internetdrukker stuurt. Je moet er sowieso zelf voor zorgen dat alles klopt, dat alle details in orde zijn. Op het moment dat dat niet zo is, heb je een probleem. Dan krijg je een product terug dat ongetwijfeld niet de uitstraling heeft van wat je in gedachten had, Ik focus me op één project, heb direct contact met de opdrachtgever. Dat heb je bij een internetdrukker niet. Die zet tegelijk vijf verschillende opdrachten op. Of je als leek dat verschil ziet? Het zou me persoonlijk erg verbazen als dat niet het geval is; kijk alleen maar naar de bindwijze, snijfoutjes, paginacijfers die te dicht op de rand staan. Dat ziet iedereen. Zelfs hoe het ruikt, is al een verschil.”
Dan krijg je een drukwerk, vervolgt Daan, waarvan je denkt…tja. En van een kwaliteit, waar Daan voorheen wel droevig werd. “Maar dat heb ik niet meer. En zolang hier nog mensen komen voor wie het ertoe doet, houd ik het wel vol. Als dat ophoudt, is het gebeurd. Er worden geen drukkers meer opgeleid. Jongeren zijn niet meer enthousiast te maken voor offset, die gaan voor digitaal. O ja, ook daar heb je ambachtelijke drukkers bij, want ook daar is kennis van papier, kleurenbalans enzo van belang. Ik zou het leuk vinden, als het besef blijft bestaan dat het altijd beter kan. Dat er niet een eindproduct ligt dat de ontvanger mooi vindt, maar waarvan de drukker zelf ook zegt… wow. Dat je verbaasd zou zijn als een ander het niet mooi vindt. Dan ben je ambachtelijk bezig.”
Drukkerij Den Hartog
Van Ostadestraat 233b
020-6762637
den.hartog@tip.nl drukkerijdenhartog.nl
