Voltooid verleden tijd
Op sociale media komen ze dagelijks langs. Foto’s van verlaten pleinen, uitgestorven winkelstraten en lege grachten. Veelal begeleid met teksten als ‘heerlijk rustig’, ‘zalige stilte’, ‘lekker net als vroeger’ en zelfs ‘eindelijk heb ik mijn geliefd Amsterdam weer terug’.
Buiten het feit dat de rust in de stad alleen al vanwege de oorzaak allerminst ‘heerlijk’ en ‘zalig’ is, heeft deze rust ook niets met het verleden te maken. Het is namelijk een niet bestaand verleden. De afzenders van deze posts op Twitter, Facebook en Instagram hebben heimwee naar een nostalgisch verleden dat ze zelf nooit hebben meegemaakt. Ook nooit hebben kunnen meemaken, want een dergelijk verleden is er niet. In het bijna 750-jarig bestaan van de stad is het nooit stil of rustig geweest in Amsterdam.
Misschien halverwege de veertiende eeuw, toen de Zwarte Dood door Europa danste. Misschien dat tijdens de pestepidemie des- tijds Amsterdam rustiger was dan anders. Of toen begin zeventiende eeuw tyfus in onze hoofdstad rondwaarde. En ja, in 1809 en 1894, toen pokken en cholera de stad aandeden, zakte het toerisme waarschijnlijk ook in. Maar voor de rest…
Loop door musea langs schilderijen waarop het straatbeeld in Amsterdam uit vervlogen tijden wordt weergegeven, blader door de oude stadsarchieven met foto’s van toen, of bekijk bewegend beeld uit de vorige eeuw; het is nooit stil geweest op straat in Amsterdam. In mijn tienerjaren, inmiddels al bijna een halve eeuw geleden, kon je al over de hoofden lopen in de Kalverstraat. Fietsend naar huis vanaf mijn zaterdagbaantje in het centrum moest ik destijds ook al laverend tussen de toeristen door, soms vloekend en tierend omdat ze zo onachtzaam het fietspad overstaken. En als ik oude 8mm films van mijn ouders bekijk, waren we in de jaren 60 niet bepaald de enigen die in het Vondelpark vertoefden.
Oké, in de wijk waar ik ben opgegroeid, hadden we de hele stoep om te spelen. Bordje-tik, stand-in- de-mand, blikkietrap en hinkelen; de stoep was ons speelterrein. Maar de stoep van nu is net zo breed als de stoep van toen, alleen is hij nu gehalveerd door de fietsenrekken met tientallen fietsen. De parken worden gedomineerd door bootcamps, yoga-clubs en andere groepstherapiebijeenkomsten, zij bepalen voor een groot deel de drukte tussen het groen. En oké, het extreme overtoerisme mag, nee móet worden ingedamd.
Maar waar het idee vandaan komt dat de uitgestorven straten van nu doen denken aan vroeger… Amsterdam is een drukbevolkte stad en zal altijd druk zijn. Uitgestorven straten en pleinen passen niet bij mijn geliefde stad. Wat mij betreft, is dat dan ook snel voltooid verleden tijd.
Nol de Vries